Wat is veilig?

De busrit van afgelopen nacht in elk geval niet. De mensen die mij een beetje kennen weten dat ik vrij stressbestendig ben en me niet snel af laat schrikken, maar na vannacht hebben mijn reisgenoot en ik besloten dat we de terugweg uit de jungle met het vliegtuig reizen. De regen speelde een grote rol in het feit dat de omstandigheden niet optimaal waren. Net op het moment dat mijn reisgenote na anderhalf uur rijden over bergweggetjes vroeg of ik bang was antwoordde ik nog heel relaxed: ¨Bang is een groot woord, maar echt superrelaxed vind ik het niet.¨ Dat veranderde helemaal in de 10 seconden erna toen een vrachtwagen ons tegemoet kwam, de bus iets uit moest wijken en vervolgens met veel slippen en glijden (voor mijn gevoel) een paar meter richting de afgrond gleed. Dit was ook voor alle inzittenden in de bus het signaal om recht overeind te komen, inclusief de lokale bevolking. Uiteindelijk kwamen we weer uit de modder en konden we ons troosten met de gedachte dat de rest van de rit nog maar 15 uur zou duren. Het hoort er allemaal bij.

Met een vader die bovenmatig geïnteresseerd is in misdadige praktijken vallen je tijdens het reizen soms andere dingen op dan de gemiddelde reiziger. Zuid-Amerika heeft de naam niet geheel veilig te zijn, en als backpacker word je dan ook op vaak en veel gewaarschuwd. Het zij door websites, of onderweg door folders en aanplakbiljetten. Persoonlijk heb ik mij in bijna twee maanden tijd, buiten de busrit van afgelopen nacht die verder niet veel te maken had met misdadige praktijken, maar vooral slechte wegen, nog geen een keer echt onveilig of bedreigd gevoeld. Nu kan het feit dat ik geen goed oog voor gevaar heb daar gedeeltelijk aan bijdragen, gepaard met mijn naïviteit en ervan uitgaande dat de meeste mensen het toch wel goed bedoelen zouden dit ingrediënten kunnen zijn voor zeer ongewenste situaties.
Niets van dat alles. Uiteraard loop ik niet met geldbiljetten te slingeren om onnodig de aandacht te trekken en ga ik daarentegen bijvoorbeeld alleen op pad met mijn creditcard wanneer mijn andere bankpas achter slot en grendel zit, of andersom. Daarnaast neem ik overdag of ´s avonds alleen een beetje contant geld mee als ik er op uit ga.

Mijn eerste stop was in Buenos Aires. Een gigantische stad met veel drukte op straat. Voordat je met de metro gaat reizen word je meerdere malen gewaarschuwd om op te passen voor zakkenrollers. Bepaalde lijnen worden zelfs ´afgeraden´ om als backpacker te nemen. Persoonlijk vond ik de metro een hele prettige manier om van de ene naar de andere plek te komen. Uiteraard is het wennen als er voor de eerste keer mensen naar je toe komen, spullen op je schoot leggen, vervolgens weglopen om op de terugweg te proberen nog wat geld aan je te verdienen. Een vriendelijke maar gedecideerde glimlach met de woorden ´No gracias´ is vervolgens afdoende. Er zijn backpackers, of reizigers in het algemeen, die zich bij deze enigszins bedreigd voelen.
De tweede dag in Buenos Aires kwam ik terug in mijn hostel nadat ik een paar uur door de levendige en kleurrijke wijk Boca (inderdaad van Boca juniors) had gelopen. Bij terugkomst vroegen de mensen in het hostel zich af of ik gek was, om in mijn eentje door deze levensgevaarlijke wijk te lopen. Uiteraard ben ik wel door straatjes gelopen waar veel jongeren hingen en me zaten aan te staren, maar wederom haalt een vriendelijke glimlach in de meeste gevallen de kou wel uit de lucht.

Uruguay was vervolgens een land waarin ik me geen enkele zorgen hoefde te maken. Zelfs in Nederland voel ik mij ´s avonds laat niet zo veilig als in Uruguay. Ik heb mijn best gedaan om enige criminele praktijken te vinden, door aan de lokale bevolking te vragen of er weleens moordzaken voorkwamen in Uruguay. Daar wisten ze allemaal niets van. Het meest illegale wat ik tegen ben gekomen is een paar coke snuivende jongeren. Maar dat hangt mijns inziens niet per se onder de vlag onveilig.

Vanuit Uruguay was de overgang naar Porto Alegre er wel een waarbij ik me alerter opstelde. Zonder dat ik mij vantevoren goed verdiept had in de stad merkte ik wel iets van een grimmig karakter terwijl ik in de schemering met mijn backpack op zoek was naar mijn hostel. Onder alle viaducten liggen zwervers, vergezeld met een hond of een winkelwagen. Op straat werd ik ook aangesproken door een waarschijnlijk sterk onder invloed zijnde man, waarbij het me van de domme houden en snel doorlopen de beste optie leek. Achteraf bleek dat dit een van de trucs is, waarbij ze je zolang mogelijk proberen aan de praat te houden tot ze de kans schoon zien om iets van een beroving uit te voeren. De dag erna heb ik op internet eens opgezocht hoe het precies zat met de criminaliteit in Porto Alegre. Daar is zelfs een ´criminaliteitswijzer´ van de stad te vinden. Opvallend is dat er weinig verschil zit in de meldingen van berovingen of gewelddadige aanvallen tussen dag en nacht. Dit terwijl ik mij in de dag wel een stuk veiliger
voelde al wandelend door de stad.

Diezelfde dag was ik op televisie live getuige van de achtervolging van een stel bankovervallers. Alles werd live uitgezonden met een splitscreen waarbij aan de ene kant het bankgebouw te zien was, en op de andere helft de helikopter die in de achtervolging was. Dit nieuwsbulletin werd afgewisseld met de moord op een paar jongeren en de moordzaak waarbij een vrouw in haar huis vermoord werd. Het gevoel in Brazilie is wel degelijk anders dan in Uruguay. Doorreizende vanuit Porto Alegre richting Florianopolis
(een zeer toeristisch surfersoord) zorgde er vervolgens echter voor dat hier het onveilige gevoel snel verdween.

Paraguay staat bekend als zeer veilig en zo heb ik dit ook ervaren. Uiteraard zijn er momenten waarbij je bij jezelf afvraagt waarom je bepaalde risico´s neemt, aan de andere kant ga je niet backpacken om veilig en wel op je hostelkamer te zitten om te kijken hoe de dag verandert in de nacht en vice versa. Het is meer de mentaliteit van de lokale bevolking waar je af en toe voor op moet passen als je een beetje onzorgvuldig met je spullen omgaat. Zo is het mij in Uruguay en Bolivia overkomen dat ik in een hostel gebruik had gemaakt van mijn mobiele versterker en mijn mobiele accu had opgeladen in een gemeenschappelijke ruimte. Een dag later waren ze in beide gevallen verdwenen. In beide gevallen waren het ook de eigenaars van de hostels die ze in bezit hadden en onder het mom van ´het veilig stellen van goederen´ de producten op hun eigen kamer in gebruik hadden. Als het niet geheel duidelijk is of iets aan iemand toebehoort is het ook niet erg om het mezelf toe te eigenen, lijkt de gedachte.

In Paraguay ben ik in een situatie beland waarbij nieuwsgierigheid het won van alle andere vezels die zeiden dat het niet verstandig was om zo maar met deze man mee te gaan die ik om half twaalf ´s avonds midden op een verlaten straat tegen kwam. Toen hij me binnen een minuut uitnodigde om bier bij hem thuis te komen drinken had ik al ja gezegd voor ik er erg in had. Een paar huizen verderop liep ik door een hek waarna het compleet donker was. Ik was nog zo helder van geest om op hem te wachten en hem voor
te laten gaan terwijl ik nog bedacht of ik me snel om zou draaien en terug zou lopen naar de straat. Bijna wilde ik dit ook daadwerkelijk doen toen we vervolgens een donker steegje in liepen, maar op dat moment liepen we de hoek om en zaten zijn vrienden daar bier te drinken onder het genot van een muziekje. Uiteindelijk was het een gezellige avond en was ik blij dat mijn nieuwsgierigheid het had gewonnen.

Toch komen er ook uit vredig Paraguay verhalen naar boven van backpackers die in verlaten straten lopen in de nacht en vervolgens brutaal beroofd worden nadat ze bedreigd werden met een pistool door twee jongens op een scooter. Als je wilt kun je in alle landen en steden zulke verhalen vinden denk ik, persoonlijk ben ik er niet zo bang voor. En misschien dat het gebrek aan angst ook wel zorgt voor het feit dat je geen prooi bent. Zo vertelde een van de hostelgenoten met wie ik heb opgetrokken het verhaal dat hij door een gebrek aan angst een roofoverval ´overleefd´ heeft zonder iets in te leveren. Met een getrokken mes kwam er een jonge jongen op hem afgelopen, waarna deze backpacker zeer duidelijk maakte dat hij hier absoluut niet van gediend was, waarop de jongen er snel vandoor ging.

De vraag die je zelf niet wilt beantwoorden is hoe jezelf zou reageren onder dergelijke omstandigheden. Bij mij leeft ook het gevoel dat het niet allemaal zo dreigend is. Misschien verandert dat gevoel in landen als Colombia en Venezuela, maar persoonlijk heb ik er al aan gedacht dat wanneer mij iets dergelijks zou overkomen ik de beste jongen zou uitnodigen voor een biertje. Dit klinkt misschien overdreven, maar serieus, het voelt echt niet onveilig hier op straat. Zo hebben we het er als backpackers onderling ook over in de hostels. Bovendien is het voornaamste wat ze van mij kunnen stelen een 6 jaar oude telefoon (wat ik erg jammer zou vinden van mijn muziek en mijn foto´s), en het beetje cash wat zeker ´s avonds vaak niet meer is dan 15 euro.

Voor berovingen op straat ben ik dus niet bang. Wel gaan er andere verhalen rond voor met name het gebruik van de taxi´s in Bolivia. Het wordt ten sterkte aangeraden om alleen taxi´s te nemen die officieel zijn en aangesloten zijn bij Radio Taxi. Horrorverhalen over mensen die in lokale taxi´s stappen en vervolgens vergezeld worden door andere mensen, om later door een nepagent aangehouden te worden, waarbij de hele auto doorzocht wordt en het er op neer komt dat je flink moet dokken voor je weer verder mag, zouden dan te voorkomen zijn. De tips die je krijgt zijn als volgt: Ga nooit in een lokale taxi, doe je het dan toch, kijk eerst in de achterbak of er niets of niemand in zit, ga vervolgens achter de chauffeur zitten en zorg ervoor dat er niemand anders bij je in de taxi komt zitten.

Bij mijn aankomst in Sucre ging dit meteen al volledig mis. Ik liep het vliegveld uit en daar kwam een man naar me toe om te vragen of ik een taxi wilde. Ja dat wilde ik wel. Fout nummer 1, de officiele taxichauffeurs blijven bij hun eigen taxi staan en komen niet zo naar je toegestapt. Aangekomen bij mijn taxi zat er al iemand anders achter in de auto. Fout nummer 2. De taxichauffeur pakte mijn backpack en stopte hem in de achterbak terwijl ik voorin de auto ging zitten. Fout nummer 3. Vervolgens gingen we rijden en bleek dat de man die achter mij zat werkzaam was in Zweden, dat we eerst langs mijn hostel zouden rijden, waarbij de beste man nog voor mij afdingde op de taxiprijs en we met zijn drieeen een kwartier lang gezellig hebben zitten kletsen over kerst in Bolivia en kerst in Nederland.

In restaurants komt het voor dat een groep kinderen met snoep naar binnenkomt, vervolgens net doen of ze struikelen, of tegen je aanstoten zodat alle snoep over de grond valt en over jezelf heen. Dit is alleen zo overduidelijk in scene gezet dat ik me niet kan voorstellen dat iemand hier intrapt. Enfin, nadat iedereen zichzelf eerst verzekerd van het feit dat zijn/haar geld en andere belangrijke dingen goed opgeborgen zijn help je de kinderen met het oprapen van het snoepgoed. Zelf wachten ze net zolang totdat elk snoepje weer geretourneerd is, en als je in een goede bui bent koop je voor een paar cent een snoepje en is iedereen soort van ´gelukkig´.

Uiteraard kun je een keer ongelooflijk pech hebben op straat, in een taxi of in een bus, maar dat geldt ook voor Parijs of Sydney. Het is simpelweg gewoon niet het geval dat op elke straathoek iemand staat om je te grazen te nemen of op je geld uit is. Je zult mij ook niet horen zeggen dat je alles kunt doen wat je wilt zonder probleem, maar aan de andere kant: wees niet te bang. Met een beetje gezond boerenverstand en af en toe een beetje geluk kom je een heel eind.